نثر روان «حکایت: شو، خطر کن!»:

حکایت

شو، خطر کن!

اثر: چهار مقاله یا «مجمع النوادر»

نویسنده: نظامی عروضی

امیر خراسان را پرسیدند که تو فردی فقیر و بی چیز بودی و شغلی پست داشتی، به امیری خراسان چون افتادی؟

از امیر خراسان پرسیدند که تو شخص تهی دست و فقیری بودی و کاری بی ارزش داشتی، چگونه شد به فرمان روايی خراسان رسیدی؟

گفت: روزی ديوان «حنظلۀ باد غیسی» همی خواندم، بدين دو بیت رسیدم:

گفت: روزی، ديوان اشعار حنظلۀ باد غیسی را می خواندم، به اين دو بیت رسیدم:

مِهتری گر به کام شیر در، است             شو خطر کن زکام شیر، بجوی

اگر بزرگی و سروری در دهان شیر هم باشد برو و اقدام به کاری خطرناک کن و آن را از دهان شیر بگیر.

يا بزرگی و عزت و نعمت و جاه                           يا چو مردانت، مرگ، رويا روی

يا در اين راه به بزرگی و ثروت و مقام خواهی رسید يا اينکه مثل مردان بزرگ، مرگ آبرومندانه خواهی داشت.

داعیه ای در باطن من پديد آمد که به هیچ وجه در آن حالت که اندر بودم، راضی نتوانستم بود. دارايی ام بفروختم و اسب خريدم و از وطن خويش، رحلت کردم.

انگیزه ای در دلم پیدا شد که اصلا نتوانستم به وضعیتی که داشتم راضی باشم تمام ثروتم را فروختم و اسبی خريدم و از سرزمین خود سفر کردم.

به دولت صفاريان پیوستم. هر روز بر شکوه و شوکت و لشکر من افزوده می گشت و اندک اندک کار من بالا گرفت و ترقی کرد تا جملۀ خراسان را به فرمان خويش در آوردم.  اصل و سبب، اين دو بیت بود.

به حکومت صفاريان پیوستم هر روز بر بزرگی و مقام و لشکر من اضافه می شد و کم کم در کار هايم پیشرفت و ترقی کردم تا همه خراسان را تحت فرمان خود درآوردم علت اصلی، اين دو بیت بود.

آرایه ادبی:

کار من بالا گرفت ß    کنايه از رشد کردم